Binh sĩ Israel tập trung gần ranh giới ngừng bắn giữa Syria và Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng. Ảnh: Reuters.

Máy bay chiến đấu của Israel đã tăng cường không kích ở Syria,ôngkíchtạsoi kèo 88 tấn công hàng trăm mục tiêu quân sự và phá hủy toàn bộ phi đội máy bay chiến đấu, hệ thống radar và tên lửa, kho tên lửa và phần lớn lực lượng hải quân nhỏ bé của Syria.

Các cuộc không kích diễn ra khi quân đội Israel củng cố quyền kiểm soát đối với một khu phi quân sự ở Syria, phía đông Cao nguyên Golan bị chiếm đóng, và chiếm giữ một dải lãnh thổ miền núi kéo dài về phía bắc.

Tận dụng tình hình rối ren ở Syria

Hình ảnh từ cảng Latakia ở Địa Trung Hải đăng tải trên mạng xã hội và phát sóng trên các kênh truyền hình địa phương cho thấy phần xác cháy đen của ít nhất 6 tàu chiến bị đánh chìm hoặc hư hỏng nặng.

Các cuộc không kích của Israel bắt đầu vài giờ sau khi chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad sụp đổ vào cuối tuần trước và cũng nhắm vào các mục tiêu được Israel cáo buộc là vũ khí hóa học và tên lửa tầm xa.

"IDF (Lực lượng Phòng vệ Israel) đã hoạt động ở Syria trong những ngày gần đây để tấn công và phá hủy các năng lực chiến lược đe dọa nhà nước Israel. Hải quân đã hành động… để tiêu diệt hạm đội Syria và đạt thành công lớn", Bộ trưởng Quốc phòng Israel - ông Israel Katz - cho biết trong chuyến thăm một căn cứ hải quân ở Haifa.

Ông Katz nói thêm rằng quân đội Israel đã được triển khai tới Syria để tạo ra “khu vực phòng thủ sạch bóng vũ khí và các mối đe dọa khủng bố”.

Hôm 8/12, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết lực lượng Israel đang di chuyển để kiểm soát vùng đệm rộng khoảng 400 km2 trên lãnh thổ Syria.

Vài giờ sau, truyền thông Israel đưa tin quân đội nước này đã thiết lập các vị trí dọc theo phía Syria của Núi Hermon, ở phía bắc Cao nguyên Golan.

Một quan chức quân đội Israel hôm 10/12 thừa nhận lực lượng của nước này đã tiến xa hơn vùng đệm, nói rằng quân đội đã chiếm được "một số điểm khác", nhưng ông phủ nhận các thông tin nói rằng quân đội Israel tiến sâu hơn vào Syria.

"Lực lượng IDF không tiến về phía Damascus. Đây không phải là điều chúng tôi đang làm hoặc theo đuổi theo bất kỳ cách nào", Trung tá Nadav Shoshani, một phát ngôn viên quân đội, cho biết tại cuộc họp báo hôm 10/12. Thủ đô Syria cách các vị trí của quân đội Israel 40 km.

"Chúng tôi không tham gia vào những gì đang xảy ra ở Syria, chúng tôi không phải là một bên trong cuộc xung đột này và chúng tôi không có bất kỳ lợi ích nào khác ngoài việc bảo vệ biên giới và an ninh của công dân chúng tôi", ông Shoshani cho hay.

Theo Đài quan sát nhân quyền Syria có trụ sở tại Anh và Đài truyền hình Al-Mayadeen có trụ sở tại Beirut - với các phóng viên ở Syria - quân đội Israel hiện cũng kiểm soát một khúc dài ở phía Syria đối diện với khu vực Rashaya của Lebanon. Các vị trí mới của Israel ở phía Syria của Núi Hermon cao 2.814 m mang lại một điểm quan sát giá trị.

Israel đã chiếm đóng phần lớn Cao nguyên Golan trong cuộc chiến năm 1967. Vùng đệm được thiết lập sau cuộc chiến Yom Kippur năm 1973, bắt đầu khi Ai Cập và Syria phát động một cuộc tấn công bất ngờ vào Israel.

Tờ Times of Israelđưa tin các quan chức Israel hiện coi thỏa thuận thiết lập vùng đệm là vô hiệu và quân đội Israel có thể sẽ giữ các vị trí mới của họ bên trong Syria "trong một thời gian dài, tùy thuộc vào các diễn biến trong nước".

Quốc tế lên án

Ai Cập, Qatar và Saudi Arabia lên án hành động của Israel, cáo buộc nước này lợi dụng tình hình hỗn loạn ở Syria và vi phạm luật pháp quốc tế.

"Chúng tôi lên án mạnh mẽ hành vi vi phạm thỏa thuận phân chia lực lượng năm 1974 của Israel, hành vi xâm nhập vào vùng phân chia giữa Israel và Syria và hành động tiến vào lãnh thổ Syria", Bộ ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết trong một tuyên bố.

Bộ ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc Israel "thể hiện tâm lý của kẻ chiếm đóng" vào thời điểm khả năng hòa bình và ổn định đã xuất hiện ở Syria. Tuyên bố cũng nhắc lại sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với "chủ quyền, thống nhất chính trị và toàn vẹn lãnh thổ" của Syria.

Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc tại Syria Geir Pedersen nhấn mạnh với Israel rằng các cuộc không kích và xâm nhập trên bộ của nước này vào lãnh thổ Syria phải dừng lại và cho biết hành động của Israel đã vi phạm thỏa thuận năm 1974.

Người phát ngôn của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres tuyên bố: "Chúng tôi phản đối những kiểu tấn công này. Tôi nghĩ đây là bước ngoặt đối với Syria. Các nước láng giềng không nên lợi dụng điều này để xâm phạm lãnh thổ Syria".

Sự sụp đổ của chính quyền Assad đang thúc đẩy một cuộc tranh giành quyền lực, ảnh hưởng hoặc các lợi thế chiến lược khác giữa các cường quốc khu vực với hy vọng khai thác sự hỗn loạn hoặc tìm cách ngăn chặn các mối nguy tiềm tàng.

Người phát ngôn Nhà Trắng John Kirby hôm 10/12 nói rằng các quan chức Mỹ đã liên lạc chặt chẽ với các quan chức Israel và các nhóm đối lập Syria. Ông cho biết Tổng thống Mỹ Joe Biden đã được nhóm an ninh quốc gia thông tin đầy đủ và cố vấn an ninh quốc gia của ông, Jake Sullivan, sẽ đến Israel hôm 11/12.

Ông Kirby cho biết Mỹ không tham gia vào bất kỳ hoạt động nào của Israel ở Syria và Israel đã nói rõ rằng đây là "các biện pháp tạm thời để đảm bảo an ninh của chính họ".

Ông khẳng định muốn đảm bảo rằng người dân Syria có thể tự quyết định tương lai của mình và Syria sẽ có bước tiến hướng tới "một nền quản trị tốt hơn và đại diện hơn".

Israel đã chiếm Cao nguyên Golan từ Syria trong cuộc chiến 6 ngày năm 1967 và sáp nhập vào năm 1981 trong một động thái không được cộng đồng quốc tế công nhận, ngoại trừ Mỹ. Phần còn lại của thế giới coi cao nguyên quan trọng về mặt chiến lược này là lãnh thổ bị chiếm đóng của Syria.

Israel có mối quan hệ không mấy dễ chịu nhưng ổn định với chính quyền Assad. Một mục tiêu chính của Israel là ngăn chặn Iran có cơ hội xây dựng lại ảnh hưởng ở Syria sau khi đồng minh sụp đổ và ngăn chặn mọi nguồn cung cấp do Tehran gửi đến Hezbollah, phong trào chiến binh Hồi giáo được Iran hậu thuẫn ở Lebanon.

Vấn đề Trung Đông

Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật".Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...