- Thomas J.Vallely,ệnhlệnhcủagiáodụcđạihọkèo lazio nhà sáng lập chương trình Việt Nam tại ĐH Harvard, Chủtịch quỹ tín thác Đổi mới ĐH Việt Nam trở thành người nước ngoài đầu tiênnhận giải Vì sự nghiệp Văn Hóa và Giáo dục, giải Văn hóa Phan ChâuTrinh lần thứ 7 (vừa được trao tối 24/3).

Ông Thomas J.Vallely được vinh danh ở vì nhữngđóng góp quan trọng cho nền Giáo dục đại học Việt Nam.

Là gương mặt quen thuộc với những quan điểmmạnh mẽ vể cải tổ giáo dục, một lần nữa, Thomas J.Vallely đã có những chiasẻ về giáo dục đại học Việt Nam.

Thomas khẳng định, Giáo dục là mệnh lệnh kinhtế và chính trị ở Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Bình trao giải Vì sự nghiệp Văn hóa và Giáo dụccho ông Thomas J Vallely vì những đóng góp quan trọng cho nền Giáo dục đại học Việt Nam.

Ở “mệnh lệnh kinh tế” giáo dục là một động lựcquan trọng của tăng trưởng kinh tế và giúp giải thích tại sao các nền kinhtế này duy trì được tốc độ tăng trưởng cao khi hầu hết các nước đang pháttriển tăng trưởng chậm lại. Tất nhiên, giáo dục còn quan trọng vì nhiều lýdo khác. Một công dân được giáo dục tốt sẽ là nguồn tạo ra sự thay đổi tíchcực và ổn định.

Cải cách giáo dục là một thách thức lớn nhất ởViệt Nam hiện nay. Nếu không cải cách nhanh chóng và cơ bản hệ thống giáodục, đặc biệt là giáo dục đại học, thì nguy cơ Việt Nam sẽ không phát huyđược tiềm năng to lớn của mình.

Theo ông Thomas, chuyển đổi kinh tế Việt Namtừ 1985 đến nay là một sự ngoạn mục, đây là một thành tựu không thể xem nhẹ.Mặc dù các nhà hoạch định Việt Nam đã thừa nhận, nông nghiệp và công nghiệpnhẹ đã giúp Việt Nam thoát ra khỏi hàng ngũ của các nước nghèo nhất, nhưngViệt Nam không thể dựa vào các hoạt động kinh tế này để nâng cao thu nhậpcho người dân trong tương lai. Vì vậy, giáo dục ở tất cả các cấp, đặc biệtlà giáo dục đại học là chìa khóa để giải phóng nguồn lực mới cho tăng trưởngvà thịnh vượng.

Ở “mệnh lệnh chính trị”, giáo dục là khát vọngcủa con người Việt Nam. Ngay tại đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) cũng thểhiện điều này.

“Ai cũng nghĩ rằng, điều người nông dân muốn ởđây là nhiều đất canh tác, đầu vào tốt hơn, tín dụng nhiều hơn, và sản xuấtlớn hơn. Nhưng tôi đã nhầm. Những gì nông dân ở ĐBSCL muốn là một nền giáodục tốt hơn để con em họ thoát khỏi thân phận của người trồng lúa” – mộtngười bạn của tôi đã nói như vậy- ông Thomas nói.

Theo ông Thomas J. Vallely, cải cách giáo dụcvẫn phải là một ưu tiên tối cao, không phải đây  là điều các nhà đầu tư nướcngoài muốn mà bởi vì đó chính là điều mà người dân Việt Nam đòi hỏi.

Rõ ràng, khả năng cải cách giáo dục của Chínhphủ nhằm cải thiện cơ hội giáo dục cho người dân sẽ quyết định đáng kể cáchthức người dân cảm nhận về Chính phủ của mình.

Ngoài ra, giáo dục còn là một mệnh lệnh chínhtrị ở một khía cạnh khác. Ngay ở thời đại của mình, cụ Phan Châu Trinh đãthấm nhuần rằng giáo dục là cội nguồn sức mạnh của phương Tây và sự lạc hậuvề giáo dục là một điểm yếu chết người của Việt Nam.

Ông Thomas J Valeely

Mặc dù hiện nay, trật tự quốc tế đã thay đổiso với đầu thế kỉ XX, nhưng đối với Việt Nam mối liên hệ giữa giáo dục vàchủ quyền quốc gia cũng thực chất và có tầm quan trọng sống còn chẳng khácgì so với trước đây một thế kỉ.

“Nếu Việt Nam muốn duy trì nền độc lập trảiqua biết bao gian khó mới đòi được thì Việt Nam phải xây dựng một hệ thốnggiáo dục có thể đóng góp cho sự tiến bộ kinh tế và xã hội.  Bởi, nếu ViệtNam không có một nền kinh tế năng động với giá trị gia tăng cao - điều nàychỉ có thể đạt được nhờ cải cách giáo dục,Việt Nam có nguy cơ phải chịu đựngnhững mỗi quan hệ kinh tế và chính trị bất bình đẳng với các nước lớn, trongđó có Trung Quốc.

Tôi không hề muốn nói rằng Việt Nam có nguy cơtrở lại tình trạng thuộc địa trước đây như thời Phan Châu Trinh. Tuy nhiên,tại thời điểm khi có sự lo lắng ngày càng tăng về mỗi quan hệ của Việt Namvới các cường quốc, bao gồm cả Trung Quốc, giáo dục phải được nhận thức nhưlà thành trì của một hệ thống kinh tế xã hội mãnh mẽ và sáng tạo”.

Lê Huyền (ghi)