Tầm ảnh hưởng văn hoá của thành phố phía Nam nước Ý đang thực sự bùng nổ. Vịnh Napoli,ênđườngđầyrẫyácquỷnổidanhtrênmànảnhvàvănđàtie số bóng đá nằm cạnh ngọn núi lửa Vesuvius, xuất hiện trên mọi chương trình tivi và nền tảng phát trực tuyến: từ bộ phim The Hand of God của Paolo Sorrentino, phim tài liệu Ultras(các băng đảng cổ động viên quá khích), Mare Fuori(chương trình tivi đình đám của RAI về trung tâm giam giữ thanh thiếu niên), cho đến Mixed by Erry- series ăn khách do Netflix sản xuất, kể về những kẻ buôn lậu âm nhạc những năm 1980.

Thế nhưng, sự nổi tiếng toàn cầu của Naples phần lớn nhờ vào Roberto Saviano, với cuốn tiểu thuyết xen tài liệu Gomorrah, cảm hứng tạo nên bộ phim cùng tên của Matteo Garrone, thuộc đề tài mafia ăn khách, kéo dài 5 mùa từ 2014 đến 2021. Saviano đi đâu cũng cần có vệ sĩ vũ trang, khi ông được coi là tiếng nói đối ngược với giới mafia của thành phố - gia tộc Camorra. Các tác phẩm cùng đề tài khác như La Paranza dei Bambinivà ZeroZeroZerocủa ông cũng được chuyển thể thành phim.

Trong khi đó, các tiểu thuyết của Elena Ferrante càng khiến thành phố lọt vào tầm chú ý của nhiều người. Bí ẩn xung quanh danh tính thực của tiểu thuyết gia này, có hiệu ứng với Naples tương tự như những gì như Banksy làm cho Bristol, biến nơi đây thành điểm đến lý tưởng cho giới nghệ sĩ ẩn danh.

Cũng giống như Gomorrah, chuyển thể từ các tác phẩm của Ferrante nhanh chóng xuất hiện dày đặc. Chẳng hạn, Neapolitan Quartetđã bước sang mùa thứ ba trên HBO, hay The Lying Life of Adultscũng có sáu phần trên Netflix.

Naples như đại diện cho một khu rừng rậm lôi cuốn, trong thời đại mà hầu như không còn vùng hoang dã nào trên hành tinh để khám phá. Đầy mê hoặc nhưng không thiếu rủi ro, những người từng đến thành phố này đều cảm nhận được một “New York của những năm 1980”: Sắc sảo và không ngừng sáng tạo.

“Sự bẩn thỉu và nghèo đói được khắc họa đẹp như tranh”, Marius Kociejowski, tác giả cuốn sách The Serpent Coiled in Naples cho hay. “Bạn có thể tìm thấy sự ấm áp với những người ở đó, nhưng không bao giờ biết rõ liệu mình có đang nói chuyện với ai đó liên quan đến Camorra hay không”.

Enzo Avitabile, một nhạc sĩ và một nhà triết học, giải thích lý do khiến Naples trở thành sứ giả của thế giới ngày nay: “Người Neapolitan luôn muốn tìm hiểu các nền văn hoá khác, nhưng chắt lọc thông qua cách sống và cảm nhận của riêng họ”. 

Cyop và Kaf, hai nghệ sĩ đường phố người Naples, có lẽ là biểu tượng tiêu biểu nhất cho cuộc “nổi dậy” thay đổi diện mạo thành phố. Trong 25 năm, họ đã biến Quartieri Spagnoli (Khu phố Tây Ban Nha) thành bức tranh của riêng mình. Họ trang trí bãi đỗ xe, tường và cửa ở tầng trệt bằng những hình ảnh kích thích thị giác, khó hiểu đôi khi là gây cười.

Ngày 31/8, một nhạc sĩ 24 tuổi bị một thiếu niên 17 tuổi bắn chết bên ngoài quán rượu. Cuộc sống có thể rất rẻ mạt tại Naples - là một trong những câu nói quen thuộc về thành phố này. Hay phổ biến nhất, là thành phố “thiên đường nơi đầy rẫy những yêu ma”.

“Naples có bối cảnh kinh ngạc cho vở kịch vĩ đại về con người, bởi tất cả mọi thứ đều ở đó, trong âm nhạc, nghệ thuật đường phố hay những sự thật khủng khiếp tại nơi này”, Marius Kociejowski đúc kết.

Linh Nhi (Theo The Guardian)

Nửa thế kỷ hip-hop: Từ bữa tiệc đường phố đến văn hóa đại chúngNhen nhóm từ các cuộc tụ tập của người da màu trên đường phố New York vào những năm 1970, hip-hop đã lan rộng và trở thành một thể loại âm nhạc chính thống, một phần của văn hóa đại chúng toàn cầu.