Ảnh: Map Metrics.

Công nghệ phát triển đặt ra nhiều thách thức với việc bảo vệ tác quyền trên môi trường số. Tuy nhiên, nhiều nền xuất bản đã ứng dụng đa dạng phương cách từ công nghệ thể thao đến AI, blockchain để tra soát, phát hiện sớm dấu hiệu vi phạm và xử lý nhanh chóng, hiệu quả.

Theo Publishing Perspectives, năm 2022, Trung tâm Bản quyền Tây Ban Nha (CEDRO, có hơn 30.000 nhà văn, dịch giả, nhà báo và nhà xuất bản là thành viên) đã hợp tác với LaLiga Tech - nhà cung cấp các công nghệ chuyên biệt cho lĩnh vực thể thao và giải trí quốc tế. LaLiga Content Protection - tên đơn vị trực thuộc LaLiga Tech chịu trách nhiệm dự án này - đã giới thiệu một hệ sinh thái dữ liệu kết nối giúp tích hợp dữ liệu theo thời gian thực và bảo vệ nội dung.

Theo đó, dịch vụ của công ty này giúp giám sát các trang web và mạng xã hội ở nhiều nơi trên thế giới, tiết lộ "thông tin về các tên miền khả nghi chuyên cung cấp quyền truy cập vào các bản sao sách, báo, tạp chí và bản nhạc lậu".

Vào thời điểm khởi động dự án này, CEDRO từng đưa tin rằng cứ mỗi cuốn sách đang được bán, ước tính có tới ba bản bị sao chép lậu. Dịch vụ của LaLiga được công ty báo cáo là đã xóa hơn 1,5 triệu video clip bất hợp pháp, với tỷ lệ thành công trong việc chỉ ra việc sử dụng nội dung bất hợp pháp là 98%.

Hình ảnh từ bộ phim Terminator: Zerobị vi phạm bản quyền của Netflix. Ảnh:Space.com.

Dùng AI để chống vi phạm bản quyền manga và anime

Theo NHK, Trung tâm Văn hóa Nhật Bản đã phân bổ 300 triệu yên (2 triệu USD) cho công tác chống vi phạm bản quyền trực tuyến và đầu tư vào phần mềm AI mới. Chương trình vẫn đang trong quá trình phát triển, mục tiêu là để AI phát hiện ngay khi tài liệu vi phạm bản quyền được đăng tải trực tuyến. Theo số liệu thống kê do Trung tâm Văn hóa công bố, vi phạm bản quyền anime và manga gây ra thiệt hại ước tính 2 nghìn tỷ yên (133,8 triệu USD) mỗi năm.

Theo đó, AI sẽ có thể phát hiện các trang web vi phạm bản quyền bằng cách nghiên cứu định dạng quảng cáo - nguồn kinh phí vận hành các trang web cung cấp nội dung miễn phí. Ngoài ra, phần mềm cũng sẽ cho phép chủ sở hữu bản quyền nhanh chóng nộp đơn xin xóa nội dung vi phạm bản quyền.

"Tìm kiếm trang web vi phạm bản quyền theo cách thông thường gặp nhiều hạn chế, vì tốn thời gian và chi phí. Chúng tôi muốn phát triển các biện pháp đối phó hiệu quả để giảm các trang web vi phạm bản quyền và nâng cao bảo vệ tác quyền", Trung tâm Văn hóa Nhật Bản tuyên bố.

Webtoon - nền tảng truyện tranh trực tuyến lớn nhất Hàn Quốc đã phát triển Toon Radar, nhúng thông tin vào mã của webtoon. Điều này sẽ giúp họ theo dõi nguồn nội dung bị rò rỉ.

Tháng 8 năm ngoái, Netflix và Crunchyroll là mục tiêu của một vụ rò rỉ anime lớn: các dự án chưa phát hành như Terminator: Zero, Dandadanvà Ranma 1/2bị chia sẻ với chất lượng hình ảnh thấp.

Đấu tranh với chuyện này, Netflix gần đây đã yêu cầu ứng dụng nhắn tin Discord phải chuyển "thông tin đủ để xác định danh tính chủ sở hữu tài khoản @jacejohns4n, người chịu trách nhiệm cho việc đăng tải trái phép hình ảnh được bảo vệ bản quyền vào khoảng ngày 12/11/2024" và yêu cầu họ cung cấp tên hợp pháp, địa chỉ nhà riêng, số điện thoại, email và địa chỉ IP.

Bạn đọc tại một nhà sách của Kompas Gramedia, Indonesia. Ảnh: Nikkei Asia.

Ứng dụng blockchain để bảo vệ bản quyền

Đơn vị xuất bản sách của tập đoàn Kompas Gramedia, Indonesia lạc quan rằng công nghệ blockchain có thể giúp họ chống lại tình trạng vi phạm bản quyền nội dung trực tuyến tồn tại dai dẳng nhiều năm qua.

Nhiều sách do Kompas Gramedia xuất bản đã trở nên nổi tiếng trên thế giới và một số đã được dịch sang tiếng Anh, chẳng hạn tiểu thuyết hiện thực kỳ ảo Lelaki Harimauhay Man Tigercủa Eka Kurniawan (xuất bản tiếng Indonesia năm 2004 và tiếng Anh năm 2015).

Chia sẻ với Nikkei Asia, đại diện Kompas Gramedia cho rằng dù công ty có thể đáp ứng nhu cầu về sách, nhưng ngành này vẫn còn chịu nhiều mối nguy, bao gồm nạn vi phạm bản quyền. Vị này nói thêm rằng "rất dễ" tìm thấy sách vi phạm bản quyền trên các thị trường trực tuyến do "thiếu quy định".

Theo một khảo sát năm 2021 của Hiệp hội Nhà xuất bản Indonesia (IKAPI), khoảng 75% trong số hơn 130 nhà xuất bản được hỏi phát hiện sách của họ bị vi phạm bản quyền.

Đại diện Kompas Gramedia cho biết “không thể phụ thuộc vào sàn thương mại hoặc chính phủ để tạo ra các quy định”. “Sau khi chúng tôi báo cáo, các cuốn sách đã bị gỡ xuống, nhưng không động thái gì nữa. Người bán hàng không bị phạt, họ chỉ việc tạo các cửa hàng mới”.

Luật bản quyền của Indonesia, cập nhật gần nhất vào năm 2014, quy định một loạt hình phạt đối với hành vi vi phạm, bao gồm phạt tiền và phạt tù.

Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ đưa Indonesia vào Danh sách Theo dõi Ưu tiên về quyền sở hữu trí tuệ. Tổng cục Sở hữu Trí tuệ Indonesia (DGIP) cho biết trong một thông cáo báo chí vào tháng 10/2022 rằng họ đang hợp tác với trang thương mại điện tử địa phương Tokopedia để "loại bỏ hàng giả trên nền tảng thị trường". DGIP cho biết sáng kiến ​​này phù hợp với "nỗ lực của chính phủ nhằm đưa Indonesia ra khỏi Danh sách Theo dõi Ưu tiên".

Công ty cung cấp dịch vụ phân tích thị trường Euromonitor International cho biết trong báo cáo vào tháng 11 vừa qua rằng nhu cầu thị trường xuất bản sách của Indonesia trị giá 712 triệu USD vào năm 2022.

Đại diện Kompas Gramedia cho biết blockchain có thể được sử dụng để giảm tác động của nạn vi phạm bản quyền sách đối với GoRP.

“Chỉ cần đặt mã QR trên một cuốn sách, sau đó người mua sách [có thể] quét mã QR”, ông nói. “Dữ liệu của người đọc [sau đó] đã được nhập vào blockchain. [Cuốn sách] đã có mã duy nhất của riêng nó. Nếu hóa ra [phiên bản lậu] đang được bán trên một sàn thương mại, chúng tôi sẽ biết nguồn gốc từ đâu”.

Nhiều thách thức về địa lý, chênh lệch giá bán sách ở các vùng khác nhau cũng gây trở ngại cho việc quản lý, ngăn chặn sách lậu. Tuy nhiên, giới xuất bản Indonesia kỳ vọng việc ứng dụng công nghệ mới như blockchain, AI sẽ vừa giúp bảo vệ bản quyền, vừa giúp công việc biên tập, phát hành sách sát với nhu cầu thực và nâng cao phổ cập đọc-hiểu ở nước này.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.