- Vớimột miếng ván cũ kỹ và xấu xí kèm theo 2 sợi dây kim loại,ệntìnhkhótincủaônggiàmùđánhđànbêndòngsôngHậbóng đá chấm net người đàn ông lớntuổi khuyết tật đã tự nuôi sống mình trong hàng chục năm qua...

Đàn có người nghe là quí lắm rồi

Buổi trưa. Trời nắng gắt. Chúng tôi gặp ông trên chuyến phàvượt sông Hậu từ bờ Cần Thơ sang phía TX Bình Minh (Vĩnh Long). Chuyến phà trưavắng khách. Ai nấy đều hướng mắt nhìn vào bờ mong cho phà nhanh cập bến. 

Bỗng tiếng đàn lảnh lót vang lên. Những điệu nhạc của một bàihát trầm buồn vang vọng làm nhiều người bừng tỉnh. Âm thanh từ chiếc đàn đãkhiến cho ai chưa nhìn thấy chắc chắn phải nghĩ ngay đó là tiếng của đànMandoline.

Ông Liêm và người bạn đời chưa một lần thấy mặt

Trong góc phà, một người đàn ông lớn tuổi đang ôm một cây đànkỳ dị tấu lên một bản nhạc xa xưa. Cây đàn, không đó chỉ là một miếng ván mỏng.Dài chưa được 1m, rộng chừng 20cm, hai đầu đóng đinh nhô lên. Dây đàn buộc vàođầu đinh kéo từ dưới lên trên ngang qua một thau nhôm úp màu trắng. Đơn giản nhưthế thôi nhưng trong tay người đàn ông này cây đàn trở nên huyền hoặc. Những nốtnhạc vang lên. Ông đàn không sót một bản nhạc nào...

Những người khác trên phà lắng nghe tiếng đàn của ông. Cóngười đến bên ông bỏ vào chiếc ca treo trên đầu đàn một vài ngàn đồng lẻ. Phàvẫn cứ lướt sóng. Ông vẫn cứ đàn. Lần này ông chuyển sang cổ nhạc. Xề, xang, xê,cống, líu... Ông dùng phím đàn gõ vào thau nhôm. Một tiếng "cộc" khô khan vanglên thay cho nhịp song lang để chấm dứt 6 câu...

Những người khách trên phà bị ông thu hút. Họ nhìn ông. Nhìnđôi tay điêu luyên. Nhìn đôi mắt không tròng đờ đẫn. Ông bị mù. Trước mắt ông làmột màn đen. Thế nhưng ông vẫn hăng say vẫn miệt mài như con tằm nhả tơ...

Ông Liêm với cây đàn độc đáo

Một cô gái ăn mặc sang trọng đến gần nói nhỏ vào tai ông :"bác đờn cho con nghe bài những đồi hoa sim đi". Ông gật đầu ngưng đàn để chuyểnsang bản nhạc được yêu cầu.

Những nốt nhạc đầu tiên của bản nhạc cất lên, cô gái đi từngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Hay quá. Tiếng đàn như ru hồn người khiến,bấc giác cô cất lên tiếng hát : " những đồi hoa sim ôi những đồi hoa sim tímchiều hoang biền biệt..." Người đàn chợt trào dâng cảm xúc. Người hát trong mộtlúc nào đó bất chợt thấy hứng khởi hòa vào điệu nhạc...

Phà đã gần cập bến. Bài hát cũng vưà kết thúc. Cô gái vội lấytờ giấy 50.000đ bỏ vào ca và nói vào tai ông, có dịp nào con trở lại bác đàn chocon hát nhen...

Chuẩn bị xuống phà

Mọi người đã rời phà. Khách qua sông cũng đã xuống phà. Phàlại đầy và tiếp tục sang sông. Ông bắt đầu đàn...

Không còn ở trên phà nhưng hình ảnh của ông già mù làm chochúng tôi ray rứt. Có thể do ông mù nên ông hờ hững với những đồng bạc khách bỏvào ca cho ông. Nhưng - một người bán hàng ở đây cho biết - ông không thiết thanhiều đến tiền bạc. Ai có cho hay không, với ông không cần thiết bằng một lờikhen tặng. 

Chị bán hàng cho biết thêm, có lần ông ông tâm sự, mình đàncó người nghe là quí lắm rồi. Đúng vậy. Trên thế gian này tìm một kẻ tri âm mộtngười tri kỷ hiểu mình hiểu cả tiếng đàn không phải là dễ. Bởi vậy, có ngườikhen, có người hỏi thăm đến ông là niềm vui mặc dù ông không hề biết người đó làai.

Men theo con đường, trục lộ chính dẫn vào bến bắc Cần Thơ củamột thuở xa xăm, chúng tôi đến nơi ông ở trọ và ngồi chờ ông trở về để hỏi thămđôi điều...

Nghệ sĩ trong lòng du khách

Chúng tôi tìm đến khu nhà trọ để tìm hiểu về ông. Nhiều ngườidân ở đây đã bày tỏ lòng cảm thương một người tài hoa nhưng kém may mắn. Cũngnhư chúng tôi đã chứng kiến trên phà, bà con cho biết thêm, ông chỉ đàn và saysưa với cây đàn. 

Phà vừa tách bến, tiếng đàn vang lên

Ông chưa hề mở miệng than van để kêu gọi sự thương hại củabất cứ ai. Những đồng tiền bỏ vào trong ca không có ý nghĩa là bố thí mà là mộtsự trả công, sự đền đáp lại cho ông đã bỏ công sức lao động cực nhọc. Nhiều cũngđược, ít cũng chẳng sao...

Ông tên Trương Thanh Liêm, 64 tuổi. Ông không phải là ngườisinh trưởng ở vùng này. Quê ông ở tận Cà Mau nhưng đã sống ở đây hàng chục nămnay.

Bác tài xe ôm dừng trước nhà trọ. Ông đã về. Ông xuống xebước vào. Chúng tôi đưa ông ngồi vào ghế và cuộc trò chuyện bắt đầu...

" Thuở bé tôi sinh ra cũng bình thường như bao đứa trẻ khác.Lên 3 tuổi, sau một cơn bạo bệnh, 2 con mắt tôi mù hẳn. Tôi trở thành gánh nặngcủa gia đình. Năm tôi 19 tuổi cả 2 ông bà song thân lần lượt qua đời, tôi mấtnơi nương tựa trở thành đứa bơ vơ...

Cha mẹ chết, tôi phải tự bương chải. Làm gì được khi đôi mắtkhông còn nhìn thấy. Cũng may, trước đó, những lúc rảnh rỗi, tôi mở radio nghenhững bản nhạc phát trên đài phát thanh. Tôi ghi nhớ từng bài hát rôi tìm mượnmột cây guitar để tập đàn. Tôi luyện được ngón đàn và tập được khá nhiều bài chođến khi cha mẹ qua đời tôi dùng khả năng này ra bến tàu Cà Mau đờn ca kiếm sống.

Được 3 năm, vào một đêm nọ tôi đang ngủ kẻ bất lương đã lẻnvào lấy trộm cây guitar và móc sạch tiền trong túi tôi. Thế là trắng tay. Tôichán nản bỏ quê lên vùng này (P. Thành Phước, TX Bình Minh, Vĩnh Long) tiếp tụcmưu sinh. Lần này tôi không còn đủ tiền để mua đàn guitar. Tôi vào một trại mộc,mua một tấm ván rồi mày mò đóng đinh lên 2 đầu. Dùng dây thắng xe đạp, tôi kéothành 2 sợi dây đàn vắt chúng nằm trên chiếc thau nhôm. Thế là tôi có câyđàn..."

Nói đến đây ông Liêm dừng lại. Rút trong túi một điếu thuốc,ông châm, rít một hơi dài sảng khoái. Uống một ngụm cà phê, ông nói tiếp.

Cuộc sống như thế kéo dài cho đến năm ngoài 40 tuổi, mộtngười phụ nữ yêu tiếng đàn yêu cả người cầm đàn đã cùng tôi gá nghĩa. Chúng tôisống với nhau hơn 20 năm nay, chăm lo cuộc sống của nhau...

Câu chuyện bị ngắt quãng, chị chủ nhà trọ cho biết khu vựcnày khi chưa có cầu Cần Thơ ngày đêm tấp nập. Nơi đây là đường xuống bắc (phà)nên lúc nào cũng đông đúc. Ông Liêm đi đàn kiếm ăn cũng khá. Sau đó, bến phàngưng hoạt động. Thu nhập giảm sút. Cũng may, nhu cầu của người dân 2 bên bờsông Hậu cần qua lại và cũng để những người buôn gánh bán bưng, lao động nghèorút ngắn đoạn đường nên chính quyền cho phép mở bến đò ngang. Nhờ vậy, hàng ngàyông Liêm lên phà và vợ ông đi theo. Ông đàn, bà bán vé số. Cuộc sống hai ngườicũng đắp đỗi qua ngày...

Không lê lết tấm thân tàn để mọi người thương hại, không mởmiệng kêu van nài nỉ để kiếm đồng tiền bố thí, ông Liêm với cây đàn độc đáo doông tự chế đã nhiều năm nay ngẩng cao đầu tự hào sống bằng sức lao động củamình.

Nếu gọi ông là một nghệ sĩ với nhiều sáng tạo hiếm có khôngphải là quá đáng. Ông xứng đáng được vinh danh "nghệ sĩ trong lòng du khách".

Mời quý độc giả nghe tiếng đàn bên dòng sông Hậu: